Rozdzielność majątkowa małżeńska jest istotnym zagadnieniem w polskim prawie rodzinnym, które może mieć znaczący wpływ na sytuację finansową małżonków. Choć domyślnie w Polsce obowiązuje wspólność majątkowa małżeńska, to z różnych przyczyn małżonkowie mogą zdecydować się na jej zmianę. W niniejszym artykule omówimy sposoby ustanowienia rozdzielności majątkowej, zarówno w drodze umowy, jak i na drodze sądowej, oraz konsekwencje tej decyzji. Decyzja o ustanowieniu rozdzielności majątkowej powinna być zatem dobrze przemyślana, ponieważ może mieć długoterminowe skutki dla obu stron. Niektóre osoby wybierają to rozwiązanie, aby chronić swój majątek przed ewentualnymi długami współmałżonka, inne ze względu na chęć zachowania niezależności finansowej. Warto poznać wszystkie aspekty prawne i praktyczne związane z tym zagadnieniem, zanim podejmie się ostateczną decyzję.

Jak ustanowić rozdzielność majątkową małżeńską?

Domyślny ustrój majątkowy w polskim systemie prawnym
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami ustawowa wspólność majątkowa. Oznacza to, że wszelkie dochody oraz nabywane w trakcie małżeństwa składniki majątkowe wchodzą do wspólnego majątku małżonków. Jednakże istnieje możliwość ustanowienia innego ustroju majątkowego – najczęściej poprzez umowę majątkową małżeńską (tzw. intercyzę) lub w drodze postępowania sądowego.

Umowa majątkowa małżeńska musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Może ona zostać zawarta zarówno przed ślubem, jak i w trakcie trwania małżeństwa. Ważne jest, aby obie strony zgodziły się na jej treść, ponieważ w przeciwnym razie konieczne może być dochodzenie rozdzielności majątkowej na drodze sądowej.

Kiedy można zmienić ustrój majątkowy małżeński oraz na jaki?

Zmiana ustroju majątkowego może nastąpić w dowolnym momencie trwania małżeństwa. Małżonkowie mogą wprowadzić:

• Rozdzielność majątkową – każde z małżonków zarządza swoim majątkiem indywidualnie.
• Rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków – pozwala na wyrównanie majątków małżonków w momencie ustania małżeństwa.
• Rozszerzenie lub ograniczenie wspólności majątkowej – małżonkowie w sposób dokładny mogą określić, które składniki majątkowe wchodzą do wspólnego majątku.

Zmiana ustroju majątkowego jest możliwa zarówno w sposób polubowny, jak i w wyniku sporu sądowego. Małżonkowie powinni dokładnie przeanalizować swoją sytuację majątkową, zanim zdecydują się na określone rozwiązanie.

Sposoby zmiany ustroju małżeńskiego majątkowego – sposób ugodowy oraz sporny

Zmiana ustroju majątkowego może nastąpić na dwa sposoby:

• Umowa między małżonkami – wówczas spisuje się umowę majątkową małżeńską w formie aktu notarialnego u notariusza.
• Sądowa ingerencja – gdy jeden z małżonków sprzeciwia się zmianie ustroju, drugi może wnioskować do sądu o ustanowienie rozdzielności majątkowej.

Zaletą ugodowego rozwiązania jest szybkość i mniejsze koszty procedury. Proces sądowy może trwać długo i generować dodatkowe wydatki, dlatego warto dążyć do porozumienia.

Sądowe wprowadzenie ustroju rozdzielności majątkowej małżeńskiej

Sąd może ustanowić rozdzielność majątkową wyłącznie w sytuacji, gdy istnieją ku temu istotne powody, np.:

• Małżonkowie pozostają w separacji faktycznej,
• Jeden z małżonków trwoni majątek lub nie przyczynia się do utrzymania rodziny,
• Małżonek popadł w długi, które mogą zagrozić drugiemu małżonkowi lub rodzinie.

Postępowanie wszczyna się na wniosek jednego z małżonków, a sąd ocenia zasadność żądania. Ważnym elementem sądowego postępowania jest przedstawienie dowodów potwierdzających konieczność ustanowienia rozdzielności.

Rozdzielność majątkowa małżeńska – koszty

Rozdzielność majątkowa małżeńska – Koszty różnią się w zależności od trybu postępowania:

• Umowna rozdzielność majątkowa – opłata notarialna, która zależy od wartości majątku.
• Sądowe ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej – opłata od pozwu, która wynosi 200 zł oraz ewentualne koszty adwokackie.

Warto również uwzględnić koszty potencjalnych rozliczeń majątkowych, zwłaszcza jeśli konieczny będzie podział majątku wspólnego.

Kiedy otrzymujemy rozdzielność majątkową małżeńską? Co z majątkiem wspólnym?

Rozdzielność majątkowa obowiązuje od chwili podpisania aktu notarialnego lub od momentu uprawomocnienia się wyroku sądu. W momencie ustanowienia rozdzielności:

• Dotychczasowy majątek wspólny przekształca się we współwłasność w częściach ułamkowych.
• Nowo nabywane składniki majątkowe stanowią już osobisty majątek każdego z małżonków.

Ewentualne rozliczenia przy ustaleniu/ustaniu rozdzielności majątkowej małżeńskiej

Po ustanowieniu rozdzielności majątkowej może dojść do rozliczenia majątku wspólnego, jeśli małżonkowie tego wymagają. W przypadku sporu możliwe jest postępowanie sądowe dotyczące podziału majątku, w którym sąd bierze pod uwagę wkład każdego z małżonków w zgromadzony majątek podczas trwania małżeństwa.

Podsumowując, rozdzielność majątkowa może być ustanowiona zarówno w sposób ugodowy, jak i sądowy. Jest to istotne rozwiązanie w sytuacjach, gdy wspólność majątkowa przestaje być korzystna lub sprawiedliwa dla jednej ze stron. Warto również uwzględnić konsekwencje tej decyzji dla przyszłości finansowej obu stron.