Intercyza to potoczne określenie umowy majątkowej małżeńskiej, o której mowa w art. 47 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.). Dzięki niej małżonkowie mogą wprowadzić odmienny od ustawowego ustrój majątkowy, czyli np.:

• rozszerzyć wspólność,
• ograniczyć wspólność,
• ustanowić rozdzielność,
• ustanowić rozdzielność z wyrównaniem dorobków.

Najczęściej wybieraną opcją jest właśnie rozdzielność majątkowa, co oznacza, że od chwili podpisania umowy każdy z małżonków posiada wyłącznie swój majątek osobisty i sam odpowiada za swoje zobowiązania.

Na wstępie, warto zaznaczyć przede wszystkim bardzo istotną kwestię – rozdzielność majątkowa, prośba czy propozycja o jej ustanowienie nie oznacza braku zaufania do drugiego małżonka/przyszłego małżonka. To niestety utrwalony mit, w rzeczywistości niestety szkodliwy. Rozdzielność majątkowa bowiem jest wyrazem odpowiedzialności i rozsądnego planowania wspólnej przyszłości, z kolei jej wprowadzenie może okazać się jedną z najlepszych decyzji dla stabilności finansowej rodziny oraz przejrzystości.

Największy plus? Jest to narzędzie prawne, które pozwala posiadać małżonkom dużą elastyczność i bezpieczeństwo. Stanowi ochronę majątku przed ryzykiem, jasność w odniesieniu do finansów małżeńskich i często okazuje się niezwykle przydatna w sytuacjach, gdy jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą, posiada zobowiązania finansowe, ale i wtedy, gdy małżeństwo przechodzi kryzys.

Przyjrzyjmy się bliżej popularnym mitom oraz skonfrontujmy je wyraźnie z faktami.

MIT 1 => wprowadzenie rozdzielności majątkowej lub sama tego rodzaju propozycja oznacza rozpad związku małżeńskiego.

FAKT => Wielu małżonków decyduje się na wprowadzenie ustroju rozdzielności majątkowej małżeńskiej w zgodzie, traktując ją jako rozsądne uporządkowanie spraw finansowych.

MIT 2 => Po wprowadzeniu rozdzielności majątkowej nie można już niczego kupić wspólnie jako małżonkowie.

FAKT => Można nadal dokonywać zakupu wspólnie – ale wtedy nabywamy określony składnik majątku jako współwłaściciele w częściach ułamkowych.

MIT 3 => Intercyza działa wstecz.

FAKT => nie działa wstecz – obowiązuje od dnia podpisania umowy lub od daty wyraźnie określonej w umowie. Jedynym wyjątkiem od tego jest sytuacja, gdy to sąd orzeka o rozdzielności majątkowej, bowiem w takim wypadku sąd posiada możliwość, na wniosek strony, o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. Oczywiście pod warunkiem istnienia pewnych skonkretyzowanych i zasadnych powodów takiego rozwiązania.

DLACZEGO WARTO ROZWAŻYĆ ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWĄ PO ŚLUBIE?

Najczęściej takie rozważania wynikają z indywidualnej sytuacji małżonków, najważniejsze przyczyny to:

1. Ochrona przed ryzykiem finansowym jednego z małżonków

Jeśli jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą, podejmuje ryzykowne inwestycje albo zaciąga kredyty, drugi małżonek naturalnie obawia się, że konsekwencje ewentualnych niepowodzeń obciążą wspólny majątek. Rozdzielność majątkowa pozwala temu zapobiec.

2. Jasne zasady dotyczące majątku

Rozdzielność to przejrzystość finansowa – każdy z małżonków zarządza swoim majątkiem i dochodami. To ułatwia np. planowanie inwestycji, zakup nieruchomości czy dziedziczenie.

3. Drugi związek i dzieci z poprzednich relacji

W przypadku małżeństw, w których jedno lub oboje małżonków ma dzieci z wcześniejszych związków, rozdzielność ułatwia ochronę interesów spadkowych dzieci i zapobiega późniejszym konfliktom.

4. Uporządkowanie spraw w kryzysie małżeńskim

Rozdzielność nie oznacza automatycznie rozwodu, małżonkowie mogą pozostawać w dobrych relacjach. Czasami jednak, gdy związek przechodzi kryzys, rozdzielność pozwala na uniknięcie dodatkowych sporów o finanse.

SPOSOBY USTANOWIENIA ROZDZIELNOŚCI MAJĄTKOWEJ

Jak wspomniano wyżej, istnieją 2 odrębne sposoby zmiany ustroju majątkowego między małżonkami:

1. Umowa notarialna

Najczęściej wybieranym rozwiązaniem jest podpisanie u notariusza umowy majątkowej małżeńskiej. Wystarczy obecność obojga małżonków oraz dowody osobiste. Umowa zaczyna obowiązywać od dnia jej podpisania, jednak istnieje również możliwość wskazania w akcie notarialnym konkretnej daty późniejszej.

2. Wyrok sądu

W niektórych sytuacjach, gdy małżonkowie nie są w stanie dojść do porozumienia, rozdzielność można ustanowić na mocy orzeczenia sądu. Najczęściej dzieje się tak, gdy istnieją „ważne powody”, a więc np. jeden z małżonków lekkomyślnie zaciąga długi, trwoni majątek albo całkowicie uniemożliwia współmałżonkowi kontrolę nad wspólnymi finansami.

„Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia (art. 52 § 2 zd. 1 k.r.o.), przy czym w wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. Ocena, czy chwilą, z którą ma zostać ustanowiona rozdzielność majątkowa, ma być data wydania wyroku, wniesienia pozwu czy też inny dzień, w szczególności poprzedzający wytoczenie powództwa, podlega swobodnemu uznaniu sądu. Niedopuszczalne jest jedynie oznaczenie chwili ustania wspólności z dniem późniejszym od daty uprawomocnienia się wyroku.”- Postanowienie SN z 23.12.2022 r., I CSK 3491/22, LEX nr 3482182.

ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA Z DATĄ WSTECZNĄ – KIEDY SĄD MOŻE JĄ ORZEC?

W szczególnych, bardzo rzadkich sytuacjach istnieje możliwość ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej z datą wsteczną, jednakże taką możliwość przepisy przewidują jedynie w orzeczeniu sądu. Jeżeli skład orzekający dostrzeże szczególne, istotne przesłanki, np. że małżonkowie od długiego czasu faktycznie w żaden sposób nie współdziałali w zakresie gospodarowania majątkiem, to może on wskazać w wyroku orzekającym wcześniejszą datę, z jaką należy przyjmować istnienie rozdzielności majątkowej. Wskazując wcześniejszą datę należy wziąć pod uwagę właśnie sytuację faktyczną panującą między małżonkami, a więc nie musi być to data złożenia pozwu o ustalenie rozdzielności majątkowej – liczy się ustanie faktycznego wspólnego gospodarowania majątkiem przez małżonków. Może to więc być zarówno dzień wniesienia pozwu, jak i jeszcze wcześniejszy moment, np. chwila, w której doszło do faktycznej separacji małżonków czy do podjęcia przez jednego z nich działań rażąco godzących w interesy rodziny (np. lekkomyślne zaciąganie kredytów, sprzedaż majątku bez wiedzy drugiej strony).

Takie rozwiązanie stanowi ogromne znaczenie praktyczne, bowiem zapewnia ochronę dla jednego z małżonków przed konsekwencjami zobowiązań, które drugi zaciągnął już w okresie faktycznej separacji, gdy więzi gospodarcze praktycznie nie istniały. Dzięki temu, długi powstałe po dacie wskazanej w wyroku nie będą mogły obciążać współmałżonka, mimo że formalnie ustrój wspólności ustawowej trwał aż do rozstrzygnięcia sprawy przez sąd.

Sąd nie orzeka jednak w ten sposób automatycznie. Strona, która wnosi o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, musi udowodnić istnienie ważnych powodów -czyli wykazać, że wspólność majątkowa w praktyce przestała funkcjonować już wcześniej, a jej dalsze utrzymywanie prowadziłoby do rażącej niesprawiedliwości.

„Wskazanie w art. 52 § 2 k.r.o., iż wyjątkowym wypadkiem uzasadniającym możliwość ustanowienia rozdzielności majątkowej z dniem wcześniejszym niż wytoczenie powództwa jest okoliczność, że małżonkowie żyli w rozłączeniu, nie oznacza, iż w każdym przypadku życia w rozłączeniu sąd ma obowiązek ustanowienia rozdzielności majątkowej z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, lecz jedynie możliwość ustanowienia tej rozdzielności w takiej sytuacji.” – Postanowienie SN z 20.08.2025 r., I CSK 404/25, LEX nr 3902079.

Ustanowienie rozdzielności nie sprawia automatycznie, że majątek wspólny znika. Do momentu podpisania umowy lub wydania wyroku istnieje to, co zostało zgromadzone wspólnie. Taki majątek należy podzielić, w sposób dobrowolny lub też przed sądem, w razie zaistnienia konfliktu.

Podział może polegać np. na:

• przyznaniu jednemu z małżonków mieszkania z obowiązkiem spłaty drugiego,
• sprzedaży składnika majątkowego i podziale środków,
• ustaleniu równych lub nierównych udziałów (jeżeli przemawiają za tym ważne względy, np. znacznie większy wkład jednego z małżonków).

NA CO SZCZEGÓLNIE MUSIMY ZWRÓCIĆ UWAGĘ?

1. Uwaga na kredyty hipoteczne, które zaciągnęliśmy podczas trwania wspólności majątkowej!

Ustanowienie rozdzielności nie spowoduje, iż Bank nagle „zapomni” o wspólnym kredycie. Małżonkowie nadal będą odpowiadać wspólnie za zaciągnięte zobowiązanie, mimo iż zaciągnięte zostało podczas trwania innego ustroju majątkowego.

• Darowizny i spadki:

Niezależnie czy posiadacie intercyzę czy też nie – zgodnie z obowiązującymi przepisami, spadek jak i darowizna trafią do majątku osobistego osoby, której są należne. W tym wypadku rozdzielność może mieć znaczenie o tyle, o ile ułatwia praktyczne rozgraniczenie tego co wspólne, a co „indywidualne” i należy wyłącznie do jednego małżonka.

• Zakup nieruchomości przy ustanowionej rozdzielności majątkowej małżeńskiej;

przykładowo: mieszkanie zakupione przez jednego z małżonków staje się wyłącznie jego własnością. Jeśli małżonkowie chcą zakupić nieruchomość wspólnie to stają się współwłaścicielami w częściach ułamkowych.

• Egzekucja komornicza;

Rozdzielność jest doskonałym sposobem na skuteczną ochronę majątku jednego z małżonków przed egzekucją komorniczą skierowaną przeciwko drugiemu małżonkowi – JEŚLI zobowiązanie powstało już po ustanowieniu rozdzielności majątkowej.

FAQ: Intercyza po ślubie