Sankcja kredytu darmowego jest potężnym narzędzie w rękach kredytobiorcy, dzięki któremu można uniknąć zapłaty odsetek, prowizji i dodatkowych opłat, spłacając jedynie kapitał pożyczony od kredytodawcy.

W przypadku wad umowy kredytu konsumenckiego, kredytobiorca ma możliwość odzyskania nadpłaconych pieniędzy i poniesienie odpowiedzialności przez kredytodawcę za nieprawidłowości przy zawieraniu umowy, zarówno poprzez błędy w umowie, jak i niedopełnienie obowiązków informacyjnych. Przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim pozwalają kredytobiorcy na spłatę wyłącznie kapitału kredytu, bez odsetek, prowizji i innych kosztów, w przypadku, gdy kredytodawca dopuścił się naruszenia obowiązków wynikających z ustawy.

Na czym polega sankcja kredytu darmowego?

Przepisy pozwalające na zastosowanie w praktyce sankcji kredytu darmowego zostały wprowadzone, by przeciwdziałać nadużyciom kredytodawców i zwiększyć transparentność rynku finansowego.

Przepisy ustawy pozwalają kredytobiorcy złożyć pisemne oświadczenie wskazujące na fakt, iż kredytodawca naruszył obowiązujące przepisy, co w konsekwencji skutkuje obowiązkiem zwrotu kapitału.

Zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie.

Sankcji podlegają między innymi sytuacje, gdy bank nie spełnia poniższych wymogów, zgodnie z którymi umowa kredytu konsumenckiego:

1. powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę;
2. powinna zawierać imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) oraz adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych kredytodawcy i pośrednika kredytowego;
3. powinna zawierać rodzaj kredytu;
4. powinna zawierać czas obowiązywania umowy;
5. powinna zawierać całkowitą kwotę kredytu;
6. powinna zawierać terminy i sposób wypłaty kredytu;        
7. powinna zawierać stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy, a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
8. powinna zawierać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia;
9. powinna zawierać zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy, w tym informację o prawie, o którym mowa w art. 37 ust. 1; jeżeli w ramach kredytu stosuje się różne stopy oprocentowania dla różnych należności kredytodawcy, należy także podać kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet różnych należnych sald, dla których stosuje się różne stopy oprocentowania;
10. powinna zawierać informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie;
11. powinna zawierać roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu;
12. powinna zawierać sposób zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli umowa je przewiduje;
13. powinna zawierać termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek zgodnie z rozdziałem 5, a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym; – powinna zawierać prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem oraz procedurę spłaty kredytu przed terminem;
14. powinna zawierać informację o prawie kredytodawcy do otrzymania prowizji za spłatę kredytu przed terminem i o sposobie jej ustalania, o ile takie prawo zastrzeżono w umowie.

Warunki zastosowania sankcji kredytu darmowego

Nie każda umowa kredytu umożliwia zastosowanie tej sankcji. Aby to było możliwe musimy mieć do czynienia z kredytem konsumenckim do kwoty 255 550 zł, kredytobiorcą musi być osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, musi wystąpić naruszenie ustawy przez kredytodawcę. Aby skorzystać z tego prawa, należy złożyć kredytodawcy pisemne oświadczenie. Takie oświadczenie musi być złożone najpóźniej do roku od dnia wykonania umowy.

Jak reagują instytucje na sankcję kredytu darmowego?

Najczęściej kredytodawcy ignorują pierwsze wezwania i nie uznają skuteczności złożonego oświadczenia, stojąc na stanowisku, że umowa jest ważna.  W takim wypadku kolejnym krokiem jest złożenie pozwu do Sądu. W przypadku kredytów, które w dalszym ciągu są spłacane, w celu zabezpieczenia własnych interesów, konsumenci powinni w dalszym ciągu dokonywać spłaty rat kapitałowo – odsetkowych, nawet jeśli stoją na stanowisku, że umowa podlega sankcji kredytu darmowego. Wówczas przy składaniu pozwu warto jednocześnie złożyć wniosek o zabezpieczenie w przedmiocie zawieszenia spłaty przez Sąd, a wszelkie płatności na rzecz banku czynić z zastrzeżeniem zwrotu.

Checklista: jakie dokumenty są potrzebne do analizy sprawy dotyczącej sankcji kredytu darmowego?

1. umowa kredytu konsumenckiego,
2. regulamin oraz inne załączniki do umowy,
3. aneksy do umowy kredytu konsumenckiego,
4. harmonogram spłat i potwierdzenia przelewów,

Jakie są przykłady najczęstszych naruszeń ustawy o kredycie konsumenckim?

1. brak precyzyjnego wskazania terminu i sposobu wypłaty kredytu,
2. brak informacji rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania,
3. brak informacji o całkowitym koszcie kredytu,
4. przedstawienie informacji o całkowitym koszcie kredytu w sposób wprowadzający w błąd,
5. brak informacji o prawie do odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia,

Podsumowanie

Zgodnie z treścią wyroku TSUE z dnia 21 kwietnia 2016 roku, w sprawie C‑377/14 artykuł 3 lit. l) i art. 10 ust. 2 dyrektywy 2008/48, a także pkt I załącznika I do rzeczonej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że całkowita kwota kredytu i kwota wypłat określają całość kwot udostępnianych konsumentowi, co wyklucza kwoty powiązane przez kredytodawcę z pokryciem kosztów związanych przez kredytodawcę z udzieleniem odnośnego kredytu, które to kwoty nie są w rzeczywistości wypłacane konsumentowi.

Już z uzasadnienia tego wyroku Sądu unijnego wynika, że w praktyce umowy sporządzane przez bank i następnie zawierane z konsumentami zawierają wady prawne, które finalnie powinny skutkować możliwością uchylenia się przez konsumenta od zapłaty kosztów kredytu konsumenckiego, ograniczając się jedynie do zwrotu kapitału kredytu. Jedną z wad prawnych umów jest zamienne stosowanie pojęcia całkowitej kwoty kredytu i kwoty kredytu w sposób wprowadzający konsumenta w błąd, co jest działaniem sprzecznym z ustawą o kredycie konsumenckim.

FAQ