Rozdzielność majątkowa małżeńska może zostać ustanowiona na dwa sposoby: w formie pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej na przyszłość oraz pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. Oba postępowania różnią się zarówno przesłankami, jak i skutkami prawnymi.

Pierwszy typ powództwa, czyli pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej, dotyczy sytuacji, gdy jeden z małżonków uważa, że dalsze trwanie wspólności majątkowej jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Sąd, po rozpoznaniu sprawy i stwierdzeniu istnienia ważnych powodów, może orzec rozdzielność majątkową, która obowiązuje od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Z kolei pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną jest bardziej skomplikowany. W tym przypadku powód musi wykazać, że istniały istotne okoliczności uzasadniające takie rozwiązanie, a zwłoka w formalnym ustanowieniu rozdzielności spowodowała szkody majątkowe. Przykładem może być sytuacja, gdy jeden z małżonków zaciągał długi bez wiedzy i zgody drugiego, a majątek wspólny został znacznie uszczuplony.

Opłata od pozwu w obu przypadkach wynosi 200 zł. Koszt ten jest stosunkowo niewielki w porównaniu do potencjalnych konsekwencji utrzymywania wspólności majątkowej.

Przesłanki do złożenia powództwa

W polskim prawie istnieje katalog przesłanek, które mogą uzasadniać sądowe ustanowienie rozdzielności majątkowej. Kluczowe przyczyny to:

• Trwała separacja faktyczna małżonków – brak wspólnego prowadzenia gospodarstwa domowego,
• Nieuczciwe działania jednego z małżonków – ukrywanie dochodów, nadmierne zadłużanie się, trwonienie majątku,
• Brak współpracy w zarządzaniu majątkiem – np. odmowa wspólnego regulowania zobowiązań,
• Ochrona interesów majątkowych drugiego małżonka – zwłaszcza gdy jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą obciążoną ryzykiem finansowym.

Sąd każdorazowo bada, czy zaistniała sytuacja uzasadnia konieczność rozdzielności majątkowej. Jeśli osoba występująca z tym powództwem nie dostarczy wystarczających dowodów na zasadność ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej, powództwo może zostać oddalone.

Rozdzielność majątkowa małżeńska z datą wsteczną

W szczególnych przypadkach możliwe jest uzyskanie orzeczenia o rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. Jest to jednak rozwiązanie stosowane wyjątkowo i wymaga wykazania, że od pewnego momentu – od konkretnie wskazanej w pozwie daty – wspólność majątkowa przestała funkcjonować, a jej formalne utrzymanie przyniosło osobie występującej z powództwem realne straty.

• Przykłady sytuacji, w których sąd może orzec rozdzielność z datą wsteczną:

• Jeden z małżonków popadł w długi przed złożeniem pozwu, co naraziło drugiego małżonka na odpowiedzialność finansową,
• Małżonek podjął działania mające na celu ukrycie dochodów lub majątku,
• Strony pozostają w separacji faktycznej przez długi czas i jedno z nich poniosło szkody majątkowe na skutek działań drugiego od wskazanej daty.

Sąd może ustanowić rozdzielność majątkową wstecznie, ale najczęściej nie sięga dalej niż do momentu, w którym zaistniały przesłanki do jej ustanowienia. Kluczowe jest przedstawienie dowodów, takich jak dokumenty finansowe czy świadectwa osób trzecich, które potwierdzą, że wspólność majątkowa faktycznie ustała wcześniej.

Rozdzielność majątkowa małżeńska – Koszty postępowania

• Koszty sądowego ustanowienia rozdzielności majątkowej obejmują:

• Opłatę sądową od pozwu – 200 zł,
• Ewentualne wynagrodzenie pełnomocnika, jeśli strona zdecyduje się na pomoc adwokata lub radcy prawnego,
• Koszty opinii biegłych, jeśli są konieczne do oceny sytuacji majątkowej małżonków.

Warto zaznaczyć, że w sprawach skomplikowanych koszty mogą wzrosnąć, zwłaszcza jeśli konieczne będzie przeprowadzenie szczegółowego postępowania dowodowego.

Kiedy złożyć pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej?

Decyzja o wniesieniu pozwu powinna być dokładnie przemyślana, zwłaszcza jeśli strona rozważa domaganie się rozdzielności z datą wsteczną. Najlepszy moment na złożenie pozwu to chwila, gdy zaistnieją okoliczności wskazujące na konieczność oddzielenia majątków, np.:

• Pogorszenie sytuacji finansowej jednego z małżonków, która to może zagrozić drugiemu,
• Trwała separacja faktyczna, w wyniku której wspólne zarządzanie majątkiem jest niemożliwe,
• Podejrzenie, że drugi małżonek ukrywa majątek lub zaciąga zobowiązania, które mogą obciążyć oboje małżonków lub rodzinę.

Podsumowując, sądowe ustanowienie rozdzielności majątkowej jest ważnym narzędziem ochrony interesów majątkowych małżonków. Może ono zapobiec poważnym konsekwencjom finansowym i zapewnić większą stabilność osobom, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej. Warto skonsultować się z prawnikiem przed podjęciem decyzji o wszczęciu postępowania, aby upewnić się, że spełnione są wymagane przesłanki, a zgromadzone dowody pozwolą skutecznie przeprowadzić sprawę przed sądem.

FAQ